Martian Sandy®

‹ Terug

Er is in een periode van zes maanden een vergelijkend onderzoek gedaan naar de politiek rondom een drietal bestemmingsplanprocedures in Nederlandse gemeenten. Hierbij is naar voren gekomen dat het concept legitimiteit een belangrijk concept is, omdat verschillende spelers (zoals bijvoorbeeld initiatiefnemers, wethouders en lokale bewoners groepen) constant op zoek zijn naar een manier om hun belangen te behartigen. Het concept legitimiteit is breed te definiëren als de waarneming van een speler van een andere speler zijn of haar handeling op basis van een bepaalde norm, als iets wat wenselijk, juist en wellicht niet de belangen van de waarnemende speler schendt (Suchman 1995, 574. In: Lister 2003, 178). In een formeel politiek proces zoals een bestemmingsplanprocedure zijn er verschillende fases en factoren die door het college belicht moeten worden, en als dit op de juiste wijze gebeurt dan kunnen de handelingen van het college (en ook andere politici) gezien worden als legitieme handelingen.

 

 

Echter politiek vindt ook plaats buiten gemeenteraadsvergaderingen, wellicht wel meer dan sommige lezers zullen verwachten en wat soms wordt aangeduid als het ‘informele’. Maar juist de relaties tussen verschillende spelers, met posities binnen en buiten de formele politiek, hebben een grote invloed op beslissingen in gemeenteraadsvergaderingen en zijn er onlosmakelijk mee verbonden. Juist omdat zulke relaties kunnen leiden tot gezamenlijke beslissingen, die vervolgens leiden tot een gezamenlijke strategie ten opzichte van de formele politiek. Voorbeelden van zulke relaties zijn:

 

- politieke partijen binnen een college van B&W;

- een verantwoordelijke wethouder en initiatiefnemers;

- een wethouder en een gedeputeerde van de provincie;

- een politieke fractie in de gemeenteraad en een lokale actiegroep;

- initiatiefnemers en een lokale actiegroep;

- een lokale actiegroep en een wethouder;

- initiatiefnemers en ambtenaren.

 

 

Van belang bij zulke (informele) samenwerkingen zijn de percepties (waarnemingen, zoals boven beschreven) van beide spelers over hoe de ander zijn of haar belangen kan behartigen, wat niet in elk geval meteen duidelijk. Men tracht elkaar te verleiden om samen te werken, en/of er is een onbeschreven norm dat sommige spelers wel de legitimiteit hebben om mee samen te werken in vergelijking tot andere spelers. Dit is niet altijd duidelijk benoemd in politieke discussies in de gemeenteraad, maar is wel een reden dat de belangen en argumenten van sommige spelers tijdens publieke bijeenkomsten en/of gemeenteraadsvergaderingen worden weggezet als in strijd met normen over bijvoorbeeld representatieve politiek. Dit altijd een beetje dubbel, want vaak zitten initiatiefnemers al eerder aan tafel en kunnen zij door (informele) samenwerkingen met wethouders strategisch bepalen hoe zij hun belangen kunnen behartigen in de formele gemeenteraadspolitiek. Voorbeelden hiervan zijn:

 

- het gerusstellen van politieke partijen in de gemeenteraad dat een windmolenproject een goede keuze is door een initiatiefnemer hen te laten voorlichten, zodat de suggestie wordt gewekt dat alle beslissingen door het college op basis van de formele wetgeving en kaders zijn gemaakt;

 

- samenwerken met de wethouder in een andere gemeente, zodat een wethouder zijn college kan voorhouden dat er geen verzet is in de andere gemeente of tegenstanders van de windmolens hun eigen gemeente kunnen dwingen om formeel uit te leggen waarom sommige beslissingen zijn gemaakt;

 

- tegenstand aan de kand wuiven door te verwijzen naar sommige wetgeving, zoals de Gemeentewet of de Crisis & Herstelwet;

deals voorleggen aan lokale bewoners zodat zij hun verzet opgeven, al is hiervoor veel vertrouwen nodig wat niet altijd in het bereik is van degene die de deal aanbiedt;

 

- als politieke partij de eigen achterban en stemmers gerusttellen door in een windmolenproject een compromis te sluiten met het significant veranderen van de locatie van een windmolen, door het voorleggen van een amendement in de gemeenteraadsvergadering.

 

Hoewel ook tegenstanders op dez wijze proberen hun belangen te behartigen, hebben in principe alle spelers de veronderstelling dat door het aanhouden van formele regels en structuren altijd legitieme beslissingen tot stand komen. Sommige samenwerkingen zijn echter machtiger dan andere samenwerkingen, omdat ze eerder in het proces strategische beslissingen hebben gemaakt en/of door hun positie meer legitimiteit hebben. Verzet hiertegen kan komen door het inzicht dat sommige belangen meer waarde hebbben. Breng hen daarom eerder en gelijker aan tafel.

 

 

Literatuur

 

Lister, S. 2003. NGO Legitimacy: Technical Issue or Social Construct? Critique of Anthropology 23 (2): 175 – 192.